Welke gevolgen heeft manipulatie door een ouder(s) op een kind na een (vecht)scheiding?

In mijn werk als echtscheidingsmediator begeleid ik scheidingen van A tot Z en daarna! Een veelvoorkomende vraag is : wat als de ouders het niet eens worden over het voort te zetten ouderschap na de scheiding? En: wat als de echtscheiding verandert in een vechtscheiding? Uit mijn praktijkervaring als Justitieel Casemanager bij Bureau Jeugdzorg heb ik te maken gehad met een casus waarbij de verzorgende ouder (moeder) de kinderen manipuleerde. Zij sprak zo slecht over de niet verzorgende ouder (vader), waardoor er geen contact en omgang meer mogelijk bleek tussen de kinderen en de vader. Oudervervreemding of ouderverstoting kan een pijnlijk gevolg zijn van een vechtscheiding

Echtscheiding/vechtscheiding

Bij een echtscheiding kan het soms voor één of beide ouders lastig zijn om de liefdesrelatie en het ouderschap los van elkaar te zien. Dit kan resulteren in een vechtscheiding over het hoofd van  kinderen. Wanneer een ouder zich in zo’n conflictsituatie onrechtmatig behandeld voelt, het gevoel heeft overbodig te zijn voor de ex-partner is het belangrijk dat hij of zij hier erkenning voor krijgt va familie en vrienden. De gekwetste ouder vindt op die manier steun om verder te gaan met het leven en een leven op te bouwen met de kinderen zonder de ex-partner. Wanneer die ouder deze steun niet ervaart kan het gebeuren dat die ouder familie en vrienden tegen de ex-partner op gaat zetten en zelf in de slachtofferrol kruipt. Waar kan je een ouder het meest mee kwetsen? Door het weg houden van de kinderen!

Loyaliteit en kinderen

Kinderen hebben van nature een loyaliteitsband met beide ouders. Wanneer één van beide ouders het kind niet meer ziet/mag zien, of wanneer die ouder continu zwart wordt gemaakt bij het kind kan het kind een gespleten loyaliteit ontwikkelen genaamd: Parental Alienation Syndrome (PAS). Pas is zeer schadelijk voor de ontwikkeling van een kind. Het kind kan hier ook op latere leeftijd veel problemen door ervaren.

Wat is oudervervreemding of ouderverstoting?

Bij oudervervreemding of ouderverstoting wordt één van beide ouders zwartgemaakt bij het kind, of weggehouden uit het leven van het kind. Wanneer hier niet wordt ingegrepen kunnen de gevolgen leiden tot een ernstige beschadiging in de ontwikkeling van het kind, kan het kind PAS ontwikkelen en hier de rest van zijn/haar leven last van houden. Oudervervreemding of ouderverstoting komt het meest voor bij vrouwen (90%) die de ex-partner (de man) zwart maakt en ervoor zorgt dat die ouder zijn kinderen niet meer ziet of mag zien.

Mogelijke gevolgen oudervervreemding op de ontwikkeling van een kind

Bij oudervervreemding “weigert” een kind om na de scheiding contact te hebben met de niet verzorgende ouder. Als er nog wel sprake is van contact tussen het kind en de niet verzorgende ouder durft het kind niet tegen de verzorgende ouder te zeggen dat hij/zij het leuk vond bij de andere ouder. Het kind voelt zich genoodzaakt de negatieve aspecten van het bezoek aan de andere ouder uit te vergroten. Ook heeft het kind het gevoel dat er gekozen moet worden voor één van de ouders.

Het fenomeen krijgt in ons land nauwelijks aandacht, terwijl de gevolgen voor kinderen desastreus kunnen zijn. In ons land zijn er geen statistieken over oudervervreemding of ouderverstoting. Het Parental Alienation Syndrom (PAS) werd voor het eerst beschreven door Joseph Gardner, professor in de toegepaste kinderpsychiatrie aan de New Yorkse Columbia University, in een omstreden standaardwerk uit 1984. Bij oudervervreemding spelen drie factoren een rol:

een vechtscheiding, de zogenaamde “programmering” door een van de ouders en het actief optreden van het kind zelf.

“Programmering” betekent dat een van de ouders zijn/haar ex partner systematisch als “de boosdoener” afschildert waardoor het kind zo beïnvloed raakt dat het “de slechte ouder” niet meer wil zien. PAS heeft niets te maken met kinderen die na ernstige mishandeling hun vader of moeder afwijzen! M.i. is hier sprake van psychische kindermishandeling! Het gaat om kinderen die ten onrechte een van hun ouders nog weigeren te bezoeken. In Nederland is de verstoten ouder in 90% van de gevallen de vader. Ernstige conflicten tussen de ouders kunnen leiden tot loyaliteitsconflicten bij het kind en De Raad voor de Kinderbescherming kan ingeschakeld worden wanneer de omgangsregeling niet meer uitvoerblaar blijkt.

Over de gevolgen van oudervervreemding of ouderverstoting voor het functioneren van een jongere blijkt dat loyaliteitsproblemen bij jongens tot een laag algemeen welbevinden en tot angst kan leiden. Ook bij meisjes kunnen loyaliteitsproblemen leiden tot een lage zelfwaardering en is er meer kans op depressie wanneer zij loyaliteitsproblemen ervaren.

Mogelijk andere ernstige gevolgen kunnen zijn:  Alcohol/drugsmisbruik, verwarring, identiteitscrisis en zelf geen relaties kunnen aangaan.

Meer weten over het thema oudervervreemding?

Heeft u behoefte aan meer informatie over oudervervreemding? Neem dan contact op met Marian Steenge via het  online contactformulier  of telefonisch via  0641565583.

Het bericht Vechtscheiding en ouderverstoting verscheen eerst op Scheidingsbegeleiding Groningen.